१५ श्रावण २०७१, बिहीबार ०८:१४ बुधवार साप्ताहिक, नयाँबानेश्वर, काठमाण्डौं

लोकप्रिय प्रतिनिधि

लमजुङको १ नम्बर क्षेत्र नेपाली कांग्रेसको प्रमुख आधार क्षेत्र मानिथ्यो । हुन पनि २०६४ सालको अपवादलाई छाडेर हेर्ने हो भने  अहिलेसम्मका हरेक चुनावमा कांग्रेसका उम्मेदवार पराजित हुनुपरेको थिएन यस क्षेत्रबाट । तर, १२ वर्षमा खोलो पनि फर्कन्छ भन्ने उखान झैं खोलो फर्कियो र दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचनमा सो क्षेत्रबाट एमाले उम्मेदवार जमिन्द्रमान घलेले विजय प्राप्त गरे । पार्टीले अहिलेसम्म खाता खोल्न नसकेको स्थानबाट उनले बाजी मार्दा सबैतिर खुसियाली छायो । घलेले ११ हजार ३ सय ९८ मत पाए कांग्रेसका डा. टकराज गुरुङले उनको भन्दा ८ सय ९८ मत कम आयो । ०४८ र ०५१ सालमा नेपाली कांग्रेसका रामचन्द्र अधिकारीले सहजै शानदार मतका साथ जितेको यो ठाउँमा ०५६ मा भने कांग्रेसकै रामबहादुर गुरुङले जिते । अधिकारीलाई गिरिजाप्रसाद कोइरालाले स्वास्थ्य सहायक मन्त्री पनि बनाइदिएपछि त झन् एमालेले जित्ने आशा हरायो । जिल्लाबाटै पहिलो पटक मन्त्री बनाइएको भन्दै मन्त्री हुनेले मात्र योजना दिन सक्छ भनेर कांग्रेसजनले मन्त्रीको पार्टीलाई मत दिनुपर्छ भन्ने अभियान नै चलाए ।
त्यसो त ०६४ मा भने उनले टिकट पाउनु नै विजय हुनु हो भनेर पनि प्रचार–प्रसार भइसकेको थियो । त्यसका दुई कारण थिए । पहिलो, उनी क्रियाशीलताले स्थापित जनप्रिय व्यक्तित्व थिए । ०४९ सालमा भुलभुले गाविस अध्यक्ष निर्वाचित भएका जमिन्द्रमानले दोस्रो स्थानीय चुनावमा सहजै जिल्ला विकास समितिको सभापति जिते । जनतासँग स्थानीय तहमा मसिनो गरी सानिध्यता भएका उनी सभापति भएकै बेलामा सबैका प्रिय थिए । उनलाई पार्टी कार्यकर्ता र आम जनताबाहेक अन्य दलका नेता कार्यकर्ताले समेत ‘आँखामा हाले पनि नबिझाउने मान्छे’ भन्थे । लमजुङको मुहार फेर्न उनले अनवरत ढंगले पसिना बगाएका थिए । दोस्रो कारण भनेको, एमालेभित्र एकल जातीय पहिचानको मुद्दा उठाएर विग्रह ल्याउने कोसिस भइरहँदा बहुपहिचानको मुद्दा र पार्टीको निर्णीत धारणामा तलवितल नगरी उभिने र सामाजिक सद्भाव थप सुदृढ पार्नुपर्छ भन्ने केही व्यक्तित्वमध्ये उनी अगुवा नै थिए ।
उनको जन्म उत्तरी लमजुङको भुलभुले गाविस–७, उस्ता भन्ने गाँउमा  २०१९ साल साउन २८ गते भएको हो । बुबा स्वर्गीय कर्णबहादुर घले पञ्चायतकालमा गाउँको प्रधानपञ्च थिए । त्यसका साथै उनीहरूको राम्रै चल्तीको कपडा पसल पनि थियो । बुबाको शानशौकत राम्रै भएकाले उनलाई खान, लाउन र पढ्न दु:ख थिएन । घलेले गाउँकै नरेन्द्र प्राविबाट प्राथमिक शिक्षा लिए भने निमावि र मावि तहको अध्ययनका लागि हालको अमर उच्च मावि पुगे । छिमेकी गाविस खुदीमा रहेको सो विद्यालयमा घरैबाट आउजाउ गर्न सम्भव थिएन । डेरा लिएर बस्नुपथ्र्यो । डेरामै बसेर पढेका घलेले ०३४ सालमा एसएलसी पास गरे । एसएलसी पास गरेपछि उच्च शिक्षाका लागि उनी काठमाडौं आए । सानोठिमी क्याम्पसबाट आईएड र कीर्तिपुरबाट बीएड गरेपििछ केही वर्षको विश्राम लिए अनि  केही समयपछि एमएड पढ्न थाले । पढाइ अधुरै छोडेर उनी ०४९ सालमा गाविस अध्यक्ष लड्न लमजुङ जानुपर्ने अवस्था आयो । जनसम्पर्क राम्रै थियो । बुबासँगै रहेर व्यापारमा लामो समय उनले पनि सहयोग गरेका थिए । जेठो छोरा भएकाले बुबा जस्तै जनताको काममा लागौं भन्ने भावना उनलाई भित्रैदेखि जागेछ । त्यसैले पढाइ बीचमै छाडेर ०४९ को स्थानीय चुनावमा अध्यक्षका उम्मेदवार बनेर गाउँ फर्के ।
त्यसपछि भने उनी सक्रिय राजनीतिमै जोडिए । चाहेर पनि वा नचाहेर पनि उनी जनताको कामबाट टाढिन मिलेन । अनेरास्ववियुको सम्पर्कमा रहेर उनले विद्यार्थी संगठनको काम त ०३६  सालबाटै गर्न थालेका थिए । सानोठिमी पढ्दा अनेरास्ववियुको प्रारम्भिक कमिटीमा रहेर काम गरे पनि त्यति सक्रिय भएर लागेका थिएनन् । त्यसैले त पार्टी सदस्यता पनि ०४८ सालमा मात्र लिए उनले ।
तर, त्यसयता भने उनी लगातार पार्टीको जिम्मेवार पदमा छन् । उनले ०४९ सालमा इलाका कमिटी सचिवको जिम्मेवारी पाए भने ०५० मा जिल्ला कमिटीमा मनोनीत हुने मौका पाए । ०५१ मा जिल्लाको दोस्रो पार्टी अधिवेशन भयो । उनी सदस्यमा निर्वाचित भए । ०५५ को तेस्रो अधिवेशनबाट उपसचिवमा निर्वाचित भए । जतिबेला जिल्ला विकास समितिको पनि सभापति भइसकेका थिए । ०५८ सालमा चौथो अधिवेशन भयो । त्यसबेला फेरि सचिवालय सदस्यको जिम्मेवारी पाए । ०६२ सालमा पाँचांै अधिवेशन भयो । उनी उपसचिव भए । ०६६ मा छैटौं अधिवेशन भयो, त्यसमा निर्वाचनद्वारा नै अध्यक्षमा विजय प्राप्त गरे । ०६९ मा भएको सातांै अधिवेशनबाट अध्यक्षमा पराजित भएपछि भने उनी गण्डकी अञ्चल समन्वय कमिटीको सदस्य भएर बसेका थिए । भर्खरै सम्पन्न नवांै राष्ट्रिय महाधिवेशनमा १२ जना जनजाति केन्द्रीय सदस्यमा उनको उम्मेदवारी परेको थियो तर उनले १३ हैसियत पाए । निर्वाचित हुन सकेनन् ।
जित र हार उनका लागि त्यति महत्त्वपूर्ण कुरा होइन रे । भन्छन्–‘मुख्य कुरा जनताको कामप्रति लगाव हो । म बाँचुन्जेल त्यसैमा केन्द्रित हुन्छु ।’ उनको जिल्लाको विकासप्रति चासो र रुचि अलि बेग्लै छ । ‘ग्रास रुट’बाटै उनले विकास अभियानमा योगदान दिएका छन् । उनलाई धेरैले पक्षपात नगर्ने र सबैलाई समान व्यवहार गर्ने नेताको रूपमा चिन्छन् । त्यसैले संगठन दरिलो नहुँदा नहँुदै पनि उनले सबै पक्षको मत पाएर जितेको बताइन्छ । अझै उनको क्षेत्रको २९ गाविसमध्ये सबै गाविसको केन्द्रमा गाडी पुग्दैन । सात गाविसमा अझै बिजुली बत्ती छैन । अबको २–३ वर्षभित्र सबै गाविसमा विद्युतीकरण हुने उनको आशा छ । उनको क्षेत्रको ४ वटा जति  बाटो आधा दर्जन गाविसलाई समेट्ने खालको छ । त्यसलाई पूरा गर्न पाए विकास निर्माणमा नयाँ आयाम थपिने उनको विचार छ । त्यसैले योजना आयोग र विकासे मन्त्रालय धाउँदैमा उनको आधी समय बितिरहेको छ । ‘विकास सँगसँगै माघ ८ भित्र नयाँ संविधान जारी गर्ने मूल काममा चुक्नुहुन्न’– उनको ठहर छ– ‘हामी त्यही काममा लागेका छौं र विश्वस्त पनि छौं । ’
त्यसो त उनी जिल्ला विकास समितिमा पुग्ने बेलासम्म दीर्घकालीन सोचको योजना बनाउने चलन थिएन । उनकै पहलमा आवधिक जिल्ला विकास योजना बनाएर सबै क्षेत्रमा सन्तुलित विकासको अवधारणा सुरु गरे । जिल्लाका हरेक क्षेत्रमा मोटरबाटो पुर्‍याउने लक्ष्य लिएका थिए उनले । ०५४ सालसम्म जिल्लामा कतै बिजुली बत्ती थिएन । आफू सभापति भएकै साल पहिलो पटक सदरमुकाम बेंशीसहरमा बत्ती आयो । जसका लागि उनले विभिन्न एनजीओ–आईएनजीओदेखि आमा समूह र स्थानीय निकायको बजेट छुट्याएर अभियान नै चलाए । उनले विकासमा हात हाल्दा ताका मस्र्याङ्दी नदीमा पुल थिएन । उनकै पहलमा अहिलेसम्म मस्र्याङ्दीमा चार वटा पक्की पुल तयार भइसकेका छन् भने दुई वटा निर्माणाधीन छन् । यसले जिल्लामा उत्पादित बस्तु बजारमा ल्याउने काम धेरै सहज भएको छ ।
उनको बिहे ०४५ सालमा भयो । जतिबेला उनी बीएड पढ्दै थिए । अहिले छोरी गीताको बिहे भइसकेको छ भने ठूलो छोरा बीबीए दोस्रो वर्ष तथा कान्छो छोरा ११ कक्षामा पढ्दैछन् । आफूले परम्परागत ढंगले नै बिहे गरे पनि उनले छोरी गीता घलेको भने कन्यादान गरेरै अन्तरजातीय बिहे गरिदिए । गुरुङकी छोरीलाई उनैले छानेकी अधिकारी ब्राह्मणका छोराले पारिवारिक सहमतिमै भित्र्याए, जुन जनवादी बिहेमा एमालेका तत्कालीन अध्यक्ष झलनाथ खनाल पनि सहभागी हुनुभएको थियो । घलेलाई राजनीतिमा लागेर ‘न केही पाएँ, न केही गुमाएँ’ भन्ने लागेको छ । पार्टीलाई अप्ठेरो पर्दा केही सघाउन सकेकोमा भने खुसी लागेको उनी बताउँछन् ।  उनी भन्छन्– अघिल्लो संविधानसभाको अवशानपछि एकल जातीय पहिचानको हुँडलो मच्चाएर पार्टीको घोषित नीतिविरुद्ध ककस बनाएर केही साथीहरू लागे । पहिचान र सामथ्र्य सँगसँगै लैजानुपर्छ, यसले सामाजिक सद्भाव बिथोल्छ भनेर हामी २४ जिल्लाका अध्यक्षहरू लाग्यौं । अन्तत: जनमत पार्टीको निर्णीत विचारतिर ढल्कियो । यसले शीर्ष नेताहरू नै अलग्गिएर गए पनि खासै असर पुर्‍याएन । ‘सदियौंदेखि मिलेर बसेको बहुजातीय समाजमा बिखण्डन ल्याउन दुष्प्रयास रोक्न सकेकामा गर्व लाग्छ’– घलेले खुसी व्यक्त गरे ।
उनी संविधानसभाको क्षमता अभिवृद्धि तथा स्रोत व्यवस्थापन समिति तथा व्यवस्थापिकाको कृषि र जलस्रोत समितिको सदस्य छन् । वनस्थलीमा नै सानो घर बनाएकाले डेरा लिने झन्झटबाट उनी मुक्त छन् । माइलो भाइको परिवार अमेरिका र कान्छो भाइको परिवार हङकङमा बस्छन् । गुरुङ जातिको अधिकांश परिवार कि विदेशी सेनामा भर्ती हुने कि त बेलायत, हङकङ र अमेरिका जस्ता आकर्षक देशमा रोजगारीका लागि जाने गर्छ । घरकै सहोदर भाइहरू त्यता लाग्दा पनि उनी भने जनताको सेवामै लाग्ने अठोटका साथ राजनीतिमै हामफाले ।
पार्टीको महाधिवेशनमा भर्खरै पराजित भएकाले केन्द्रीय सदस्य बन्ने उनको सपना अब पाँच वर्षलाई हरायो । अब पार्टीमा के भूमिकामा रहनुहुन्छ त ? भन्ने प्रश्नमा उनले भने– ‘पाँच वर्षलाई हारिहालियो, मनोनयन गरिदेऊ भन्दै जाने पनि नैतिक अधिकार भएन, तैपनि यसबारेमा पार्टीले एउटा मापदण्ड बनाउला नै, हेरौं जे जिम्मेवारी दिन्छ, त्यसैमा रमाउने हो ।’