३१ भाद्र २०७७, बुधबार ०५:११ बुधवार साप्ताहिक, नयाँबानेश्वर, काठमाण्डौं

थामियो तुफान

सत्तारूढ नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीभित्र देखा परेको तुफान थामिएको छ । करिब ६ महिनासम्म चलेको तुफानले पार्टीलाई नै तहसनहस बनाउँला कि भन्ने आशंका व्याप्त भइरहेकै बेला तत्कालका निम्ति विवाद किनारा लागेको छ । नेतृत्वबीच तन्किएको अन्तरविरोध टालटुल मात्र भएको हो वा पूरै समाधान हुने दिशातिर उन्मुख भएको हो ? अहिले नै निष्कर्ष निकाल्न सकिने स्थिति छैन । तर, तत्कालका लागि भने नेकपाको जीवन–यात्रामा उब्जिएको ठूलो ‘खड्गो’ टरेको छ र ‘खड्गो’ टार्न भूमिका खेल्नेहरू स्यावासीका पात्र बनेका छन् ।
प्रधानमन्त्री तथा अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र अर्का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’बीच चुलिएको अन्तरविरोधको विश्राम अधिकारको बाँडफाँटसँगै टुंगिन पुगेको हो । पार्टी एकता भएपछि सरकार र पार्टी दुवैमा शक्तिशाली भूमिकामा रहँदै आएका प्रधानमन्त्री ओली र लगभग ‘निरीह’जस्तै बन्न पुगेका प्रचण्डबीच शक्ति बाँडफाँटमै विवाद चुलिँदै आएको थियो । तर, पछिल्लो समय भने पार्टीको कमान्ड प्रचण्डले सम्हाल्ने र सरकारको ओलीले सम्हाल्ने सहमति बनेसँगै विवाद साम्य हुन पुगेको छ । विवाद साम्य भएसँगै पूर्ववर्ती दिनहरूमा निर्मित पार्टीभित्रको समीकरण पनि भत्किएको अनुमान गर्न थालिएको छ । यद्यपि, तत्कालीन अवस्थामा दुई अध्यक्षबीच चोचोमोचो मिले पनि वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपालले अघि सारेका सुझावहरूलाई नकारेर अगाडि बढ्दा पुनः दुर्घटना निम्तिन सक्नेमा भने कुनै दुईमत देखिँदैन ।
तत्काल दुई अध्यक्षबीच शक्ति बाँडफाँटको स्पष्ट खाका कोरिएर विवादले निकास पाए पनि अन्तरविरोध चुलिनुमा भने अरू प्रकरणहरूले भूमिका खेलेका थिए । प्रारम्भमा सरकार र पार्टी दुवैको नेतृत्व गरिरहेका प्रधानमन्त्री ओलीले पछ्याएका कार्यशैली सच्चाउने हेतुले नै पार्टीभित्र कुरा उठेको थियो । सरकारको नेतृत्व गरेपछि प्रधानमन्त्री ओलीमा स्वेच्छाचारी प्रवृत्ति बढ्दै गएको अनुमान पार्टी पंक्तिभित्रैबाट गरिँदै आएको थियो । पछिल्लो समय त अरूका सुझावलाई ग्रहण गर्नुको साटो आफ्नै शैलीमा चल्ने गरेका कारण प्रधानमन्त्री निकै आलोचितसमेत बन्न पुगेका थिए । मूलतः प्रधानमन्त्रीमा देखिएको स्वेच्छाचारी प्रवृत्ति सच्याउने उद्देश्यस्वरूप पार्टी पंक्तिभित्र आवाज उठ्न थालेपछि त्यसले विवादको चुली छुन पुगेको थियो ।
अन्तरविरोधको बीजारोपण भएपछि पार्टी पंक्तिभित्र विधि र पद्धतिको प्रश्न पनि जोडदार रूपमा उठ्न पुगे । कम्युनिस्ट पार्टीलाई विधि र पद्धतिअनुरूप सञ्चालन गर्ने कि, कुनै व्यक्तिको लहड र स्वेच्छामा चलाउने भन्ने प्रश्न घनीभूत रूपमा मात्रै उठ्न पुगेन, त्यसलाई स्थापित तुल्याउनुपर्ने आवाजसहित पार्टीका जिम्मेवार नेताहरू क्रियाशीलसमेत देखिए । पार्टीका जिम्मेवार नेताहरूले नै आफ्नो कार्यशैलीलाई लिएर तीव्र आलोचना गर्न थालेपछि, असन्तुष्ट पंक्तिले प्रधानमन्त्री र अध्यक्ष दुवै पद त्याग्नुपर्ने आवाज तिखो रूपमा उठाउन थालेपछि र ‘एक व्यक्ति एक पद’ को मान्यतालाई लागु गर्नुपर्ने कुरा उठ्न थालेपछि प्रधानमन्त्री एवं अध्यक्ष ओली रातो कपडा देख्दा बिच्किने साँढेझैं बिच्किन पुगे । हुँदाहुँदा दुवै अध्यक्षबीच संवादहीनताको अवस्थासमेत सिर्जना हुन पुग्यो ।
सत्तारूढ नेकपाभित्र सल्किएको आगोमा पेट्रोल छर्किने पक्षहरू पनि निकै सल्बलाए । किनभने, प्रतिक्रिया र यथास्थितिवादी शक्तिहरू हामीकहाँ कम्युनिष्ट पार्टी शक्तिशाली भएको देख्नै चाहँदैनन् । यदि कम्युनिस्ट पार्टीले शक्ति आर्जन ग¥यो भने ती शक्तिहरूलाई अथाह औडाहा हुन्छ, जुन पछिल्लो संघीय निर्वाचनपछि नेकपा सत्तारूढ भएदेखि नै देखिँदै आएको हो । पछिल्लो समय नेकपाभित्र द्वन्द्वको सूत्रपात भएदेखि नै त्यसलाई अझ चर्काउन र विभाजनको तहसम्म उकाल्न तिनै शक्तिहरू क्रियाशील देखिए । तिनीहरूले दिनरात नै धूपधमार गरे । नेपालका दुई शक्तिशाली कम्युनिस्ट पार्टीबीच एकता हुँदा आफ्नो राजनीतिक भविष्य धरापमा पर्ने आँकलन तिनीहरूले पहिल्यै गरेका थिए र यथार्थमा पनि त्यही नै देखियो । त्यही कारण पनि नेकपाभित्र चम्किएको विवादमा अझ चमक छर्न त्यस्ता शक्तिहरू क्रियाशील देखिनु स्वाभाविकै थियो । र, सत्तारूढ नेकपाको शीर्ष नेतृत्वले पनि त्यस्ता शक्तिहरूको उत्साहमा थप वृद्धि गर्न बितेका केही महिनायता यथाशक्य भूमिका नखेलेका होइनन् ।
निश्चय नै परिस्थिति केही सङ्लिएको छ । विवादका आलापहरू सुनिन छाडेका छन् । द्वन्द्वलाई गोडमेल गर्ने पंक्तिहरू पनि कुनातिर घुस्रिएका छन् । तर, तुफान रोकिए पनि पुनः त्यसको उत्पत्ति नहुने र वितण्डा नमच्चाउला भन्न सकिने आधारहरू भने अझै निर्माण भइसकेका छैनन् । यदि पुनः तुफान सिर्जना भइहाल्यो भने त्यसलाई रोक्न पूर्वतयारी गर्नु आवश्यक छ ।