किन खुम्चिन पुग्यो नास्ट ?
काठमाडौं । करिब आधा वर्षजति खाली रहेको नेपाल विज्ञान प्रज्ञा–प्रतिष्ठान (नास्ट) ले बल्लबल्ल उपकुलपति पाएको छ । केही दिनअघि नास्टको उपकुलपतिमा डा. सुनीलबाबु श्रेष्ठले नियुक्ति पाए । नेकपाका प्रभावशाली नेता नारायणकाजी श्रेष्ठका भतिजा डा. श्रेष्ठले राजनीतिक आडमै जिम्मेवारी पाएको सबैले अनुमान गरेका छन् ।
तर इन्जिनियरिङ पृष्ठभूमिका युवा डा. श्रेष्ठको काँधमा नास्टको जिम्मेवारी आए पनि उनको कार्यकालमा नास्टले फड्को मार्ला त ? भन्ने प्रश्न उठ्न पुगेको छ । वैज्ञानिक क्षेत्रको अध्ययन एवं अनुसन्धानमा लामो समयदेखि सरकारी तवरबाट भूमिका खेल्दै आएको नास्ट पछिल्लो समय भने धेरै उल्झनहरूले ग्रस्त बन्दै गएको छ । वार्षिक २०–२५ करोड बजेट भए पनि त्यति रकम कार्यालय सञ्चालन, कर्मचारीहरूको तलबमा मात्र सीमित हुने गरेको छ । भएको बजेटजति प्रशासनिक खर्चमा नै जाने गरेकोले देशभित्रका वैज्ञानिकहरूलाई वैज्ञानिक अनुसन्धानमा लगाउनुपर्ने कार्यमा सो संस्थाको भूमिका खुम्चिँदै मात्र गएको छैन, गहन अनुसन्धानमूलक कार्यहरूमा झन्झन् पछि पर्दै गएको छ । खासगरी, नास्टमा अनुसन्धानका लागि पर्याप्त बजेट नछुट्ट्याइने भएकाले वैज्ञानिकहरूको बढ्दो पलायनलाई रोक्न नसकिइरहेको बताइन्छ ।
पछिल्लो समय त नास्टमा राम्रा अनुसन्धानकर्ताहरूले अनुसन्धानका लागि कुनै पहल नै गरिरहेको पाइएको छैन । कुनै पनि अनुसन्धानकर्तालाई सीमित बजेटमा गहन अनुसन्धानमा लगाउन चाहने प्रवृत्तिका कारण पनि अनुसन्धानकर्ताहरू नास्टप्रति आकर्षित नभएको बताइन्छ । साथै, अनुसन्धान गर्न चाहनेहरूले लामो प्रशासनिक झमेला पार गर्नुपर्ने भएको हुँदा पनि आकर्षित नभएको बताइन्छ । त्यही कारण अधिकांश वैज्ञानिकहरू नास्टको ढोका टेक्नै चाहँदैनन् । नास्टले पनि देशका वैज्ञानिकहरूलाई राम्रो अवसर र सुविधा दिने हेतुले कुनै कार्यक्रम ल्याउन नसक्दा अधिकांश वैज्ञानिकहरू विदेश पलायन हुने क्रम बढ्दै गइरहेको बताइन्छ ।
बाहिरका प्रतिभाहरूलाई अनुसन्धानको क्षेत्रमा लगानी गर्ने विषयमा नास्टको भूमिका कमजोर बन्दै गइरहेको त छ नै, नास्टमै आबद्ध वैज्ञानिकहरूलाई पनि पर्याप्त सुविधा दिएर अनुसन्धानको काममा लगाउन सकिरहेको छैन । अहिले नास्टमा उपकुलपति, सदस्य–सचिवसहित ३८ जनाजति प्राज्ञ र १०–१२ जना सहप्राज्ञ छन् । प्राज्ञ र सहप्राज्ञहरूको भूमिका पनि प्रभावकारी नदेखिएको बताइन्छ । साथै, नास्टका कार्यरत अधिकांश कर्मचारीहरू लामो समयदेखि अस्थायी रूपमै काम गरिरहेका छन् भने कतिपय कर्मचारीको भने पदोन्नति र वृत्तिविकासमा सो संस्थाले त्यति ध्यान दिइरहेको छैन । कतिपय वैज्ञानिकहरू त नास्टले देखाएको उपेक्षाका कारण पनि पलायन हुने क्रम बढ्दो रहेको बताइन्छ ।
सम्बन्धित समाचार
- आज तीन मन्त्रीले शपथ लिँदै
- हङकङमा टी-२० सिरिज खेल्ने १४ सदस्यीय टिम घोषणा
- भ्रष्टाचारमा मुछिएका माओवादी नेता पुरीले दिए पदबाट राजीनामा
- स्कारपियोले मोटरसाइकललाई ठक्कर दिँदा २ युवकको मृत्यु
- कृष्ण कँडेलविरुद्ध करणी उद्योगमा मुद्दा दर्ता
- एमालेले पुस ८ गते पत्रकार सम्मेलन गर्ने
- भारतमा ९२ सांसद निलम्बित
- चीनमा शक्तिशाली भूकम्प, एक सयभन्दा बढीको मृत्यु
- चिसो बढ्यो, सतर्कता अपनाउन आग्रह
- एमालेको ‘संकल्प यात्रा’ आज पोखरा पुग्ने
- सुर्खेतमा आज एमालेको जनसभा
- ‘मंसिर ३० मा समानान्तर सरकार, फागुन १ मा गणतन्त्र फाल्छौं’ ः दुर्गा प्रसाई
Leave a Reply